Tại Việt Nam có rất nhiều trò chơi dân gian, chúng được dân gian, các dân tộc Việt Nam sáng tạo ra từ rất lâu về trước, thậm chí một trò còn có nhiều cách chơi, tùy theo vùng miền và đã trở thành những trò chơi truyền thống phổ biến, truyền từ đời này sang đời sau. Tuy nhiên ít ai biết được rằng, ẩn sâu trong mỗi trò chơi ấy lại mang rất nhiều ý nghĩa văn hoá của con người Việt Nam.
Đôi nét về trò chơi dân gian
Trò chơi dân gian là loại trò chơi được xem như là một di sản văn hóa phi vật thể trong kho tàng văn hóa của Việt Nam. Trò chơi dân gian nó có từ thời xa xưa và đến nay ta được kế thừa nó. Nó chính là các sản phẩm tinh thần của ông cha để lại xuất phát từ quá trình lao động hay văn hóa, phong tục và được truyền miệng, truyền tay. Đây là loại trò chơi mang đậm dấu ấn văn hóa, lịch sử, chúng được ra đời nhằm mục đích nâng cao đời sống tinh thần và văn hóa của người nông dân ở nước ta .
 |
| Thế hệ 9x đổ lên, không ai là không biết đến trò: "Ném lon" (ảnh st) |
Bản sắc văn hóa qua trò chơi dân gian
Các trò chơi dân gian của người Việt trong đời sống thường nhật cũng như các dịp lễ hội nói chung và vào dịp Tết nói riêng đều gắn liền với hoạt động sản xuất nông nghiệp và chống ngoại xâm. Tuy ý nghĩa cụ thể của từng trò chơi có khác nhau, nhưng xét ở góc độ văn hóa, các trò chơi này bên cạnh việc giải trí thì đều mang một số ý nghĩa chung: Rèn luyện sức khỏe, sự khéo léo, mưu trí; Đề cao tính tập thể, tính cộng đồng; Đề cao tinh thần thượng võ, sẵn sàng chống ngoại xâm; Ghi dấu và nhớ ơn các tiền nhân; Cầu mong may mắn trong năm mới.
 |
| "Cờ người" luôn xuất hiện vào mỗi dịp lễ hội của dân tộc Việt (ảnh st) |
Các trò chơi đó phản ánh một dân tộc từng phải trân mình chống thiên tai địch họa nên phải luôn cầu mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an; các trò chơi đó dù luôn tranh đua quyết liệt nhưng đều hướng tới sự chuẩn bị thường xuyên, kịp thời cho các hoạt động sản xuất và chống giặc. Bởi vậy, dù cạnh tranh nhau, nhưng cuối cùng, các trò chơi đều hướng tới sự đoàn kết, thống nhất của các cộng đồng, các làng xã, trên hết là của cả dân tộc.
Các trò chơi dân gian đều mang ý nghĩa to lớn
Các trò chơi dân gian của người Việt trong dịp lễ hội nói chung và vào dịp Tết nói riêng đều gắn liền với hoạt động sản xuất nông nghiệp và chống ngoại xâm. Tuy ý nghĩa cụ thể của từng trò chơi có khác nhau, nhưng xét ở góc độ văn hóa, các trò chơi này đều mang một số ý nghĩa chung: Cầu mong may mắn trong năm mới. Tổ chức các trò chơi có tính cạnh tranh không có nghĩa là làng này, địa phương này giành lấy cái may mắn của làng khác, địa phương khác mà để tạo động lực cùng nhau cố gắng để được may mắn nhiều hơn. Tâm lý đó biểu hiện một quan niệm: May mắn không tự nhiên đến mà phải nỗ lực, cũng như dù có mưa thuận gió hòa thì mỗi làng, mỗi địa phương cũng phải cố gắng tối đa cho mùa vụ mới.
Ý nghĩa về mặt thể chất
Rèn luyện sức khỏe, sự khéo léo, mưu trí: Dù trong sản xuất hay chiến đấu thì cũng cần phải mạnh khỏe, nhanh nhẹn, khéo léo, thông minh, gan dạ… Muốn vậy thì phải rèn luyện, và không gì tốt hơn bằng các trò chơi, các cuộc thi. Bởi vậy, phần nhiều các trò chơi dân gian đều mang tính cạnh tranh cao hoặc tính chiến đấu khá quyết liệt. Các trò chơi trong dịp Tết dù mang tính giải trí, vui chơi lành mạnh nhưng cũng không nằm ngoài ý nghĩa rèn luyện, để sẵn sàng cho các công việc sau Tết.
 |
| Tham gia những trò chơi cũng là dịp để gia đình và con cái gần gũi nhau hơn (ảnh st) |
Ý nghĩa về mặt tinh thần
Đề cao tính tập thể, tính cộng đồng: Trò chơi dân gian nào cũng mang tính làng xã, bởi dù ở những trò chơi cá nhân thì cũng được sự quan tâm, theo dõi, động viên, cổ vũ của đông đảo bà con, thậm chí cá nhân đó còn đại diện cho cả một tập thể, một cộng đồng, sự thành công của cá nhân là đem lại sự may mắn, thuận lợi cho cả cộng đồng. Còn với những trò chơi tập thể thì không chỉ cần sự đồng lòng, ăn ý của tập thể đó mà còn đại diện cho nguyện vọng của một cộng đồng. Do đó, thành công của cá nhân gắn liền với thành công tập thể và là sự động viên cho cả làng xã cho mùa vụ mới, cho một năm mới.
 |
| Trò chơi không những giúp trẻ rèn luyện sức khoẻ mà còn khiến trẻ tăng tinh thần đoàn kết với bạn bè hơn (ảnh st) |
Đề cao tinh thần thượng võ, sẵn sàng chống ngoại xâm: Dân tộc ta phải thường xuyên chống lại các cuộc xâm lăng, cướp phá của các thế lực phong kiến lân cận. Do đó, về phía Nhà nước, thường tổ chức “ngụ binh ư nông”, tức là vào thời bình, cho quân lính về làng làm ruộng, hoặc cho quân địa phương làm ruộng tại chỗ, khi cần thì trưng dụng; về phía người dân, thì luôn có tâm lý sẵn sàng tham gia quân đội để chống giặc hoặc thực hiện chính sách “vườn không nhà trống”, thậm chí có thể tự lực, tự vệ. Các cuộc thi đấu chính là để rèn luyện tinh thần đó.
 |
| Hình ảnh quen thuộc của trẻ em thời xưa (ảnh st) |
Ghi dấu và nhớ ơn các tiền nhân: Một số trò chơi chính là diễn lại các hoạt động chống giặc hoặc khẩn hoang của cha ông xưa. Chẳng hạn trò đánh phết gắn với sự tích Hai Bà Trưng luyện tập binh sĩ, sau cũng được Lý Thường Kiệt áp dụng khi chống quân Tống; hay các hội cờ thường nhắc đến một người đánh cờ rất nổi tiếng là Đế Thích, người Thăng Long và đời Lê sơ (1428-1527), cũng là nhắc đến mưu trí của người Việt qua các thời kỳ lịch sử; còn hội đua thuyền tương truyền có từ thời vua Lê Đại Hành (985), người đặt ra lệ đua thuyền đầu tiên…
 |
| Cái thời chưa có công nghệ, trò chơi dân gian là thứ duy nhất kết nối lũ trẻ con với nhau (ảnh st) |
Tóm lại, các trò chơi đó phản ánh một dân tộc từng phải trân mình chống thiên tai địch họa nên phải luôn cầu mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an; các trò chơi đó dù luôn tranh đua quyết liệt nhưng đều hướng tới sự chuẩn bị thường xuyên, kịp thời cho các hoạt động sản xuất và chống giặc. Bởi vậy, dù cạnh tranh nhau, nhưng cuối cùng, các trò chơi đều hướng tới sự đoàn kết, thống nhất của các cộng đồng, các làng xã, trên hết là của cả nước.
Để biết thêm nhiều thông tin hữu ích về những vấn đề liên quan đến văn hoá, đời sống, ẩm thực hoặc du lịch, mời độc giả ghé thăm Fanpage
HỒ VĂN – VĂN MIẾU để hiểu rõ hơn!
0 nhận xét:
Đăng nhận xét