NÓN LÁ LÀNG CHUÔNG - PHẢNG PHẤT HỒN QUÊ VIỆT NAM

Từ lâu nay hình ảnh người phụ nữ thướt tha trong tà áo dài truyền thống với chiếc nón lá đã in đậm trong tâm thức người Việt. Khắp ba miền Bắc, Trung, Nam đều có những vùng làm nón lá khá nổi tiếng và mỗi loại nón đều mang những nét đẹp, sắc thái riêng. Làng Chuông (huyện Thanh Oai, Hà Nội) từ lâu đã nổi tiếng xa gần bởi nghề làm nón với những chiếc nón lá vừa đẹp vừa bền.

Làng Chuông ở đâu?

Làng Chuông thuộc huyện Thanh Oai (tỉnh Hà Tây cũ), nằm cách trung tâm Hà Nội khoảng 40km về phía tây, nổi tiếng về làng nghề làm nón lá từ hàng trăm năm nay. Làng có trên 2.000 hộ dân, đất đai vốn dĩ khô cằn nên từ lâu dân làng đã làm thêm nghề phụ. Làm nón lá là một trong những nghề truyền thống đem lại cuộc sống khấm khá cho dân làng.

Làng Chuông thuộc huyện Thanh Oai (tỉnh Hà Tây cũ), nằm cách trung tâm Hà Nội khoảng 40km về phía tâm (ảnh st)

Làng nghề truyền thống từ lâu đời

Không quá nhộn nhịp như các làng nghề khác, làng Chuông vẫn dễ nhận thấy bởi không gian cổ truyền thống với những mảnh sân phơi đầy nón trắng hay nguyên liệu làm nón. Chợ làng Chuông họp mỗi tháng 6 phiên vào các ngày 4, 10, 14, 20, 24, 30 âm lịch và chỉ bày bán một thứ hàng duy nhất là nón.
Nón được xếp thành từng chồng dài, trắng lóa. Màu trắng của nón lấp lóa khắp nơi xen lẫn sắc hồng trên má các cô thôn nữ, cùng những tiếng cười giòn tan làm cho không khí trong chợ càng thêm đậm đà bản sắc quê hương. Phiên chợ làng Chuông chỉ bán sản phẩm truyền thống của làng. Đây cũng là một trong những nét độc đáo của làng Chuông còn được lưu giữ đến nay.

Buổi sáng nhộn nhịp với các gian hàng nón mộc mạc, bình dị (ảnh st)

Nguồn gốc nón lá làng Chuông

Chiếc nón lá bao đời nay vẫn theo chân người phụ nữ Việt Nam trên mọi nẻo đường, từ miền ngược đến miền xuôi, từ đồng ruộng lam lũ đến công trường nắng gió. Nhưng nguồn gốc xuất xứ của nón lá làng Chuông đến nay vẫn chưa thể xác định được, mới chỉ dừng lại ở sự truyền miệng, nghe tổ tiên kể lại chiếc nón ra đời và gắn bó với mảnh đất Chuông giàu văn hóa tự thuở nào.
Xa xưa nón làng Chuông là cống vật tiến hoàng hậu, công chúa bởi vẻ đẹp rất riêng được làm từ những bàn tay tài hoa khéo léo của các nghệ nhân lành nghề. Đặt chân tới Làng Chuông mới thấy hết được những màu sắc rực rỡ của một làng nghề truyền thống. Màu trắng của nón lấp lóa khắp nơi xen lẫn sắc hồng trên má các cô thôn nữ cùng những tiếng cười giòn tan làm cho không khí trong chợ càng thêm đậm đà bản sắc quê hương.
Ngày nay, nón làng Chuông có mặt khắp nơi, cả trên thị trường trong nước lần ngoài nước. Trung bình mỗi ngày, dân làng làm được khoảng 7.000 chiếc nón đưa đi khắp nơi, sang cả Trung Ọuốc, Nhật Bản, các nước châu Âu.

Chiếc nón lá gắn bó với người phụ nữ từ xưa tới nay, trở thành một vật bất di bất dịch (ảnh st)

Công đoạn làm ra một chiếc nón hoàn chỉnh

Theo các nghệ nhân trong làng, để làm nên một chiếc nón, công đoạn khó nhất là tìm mua nguyên liệu, xếp lá dàn đều và khâu nón khéo léo để không rách lá.
Đầu tiên là chọn lá: Lá lụi được đem về vò trong cát rồi phơi nắng cho đến khi màu xanh của lá chuyển sang màu trắng bạc. Sau đó lá được lót dưới nắm giẻ, dùng lưỡi cày miết nhanh sao cho lá phẳng mà không giòn không rách. Vòng nón làm bằng cật nứa vót nhỏ và đều, khi nối bắt buộc phải tròn và không chấp, không gợn. Khác với nón thường có 20 lớp vòng, nón làng Chuông có 16 lớp vòng nhằm giúp nón có độ bền chắc nhưng vẫn mềm mại.

Các nguyên liệu làm nón đều xuất phát từ những thứ đã quá quen thuộc với quê hương Việt Nam (ảnh st)

Tiếp theo người thợ xếp từng lá vào vòng nón, một lớp mo tre và một lớp lá nữa rồi khâu. Khâu là một công đoạn rất khó bởi không khéo là sẽ dẫn tới bị rách lá. Bàn tay người thợ cầm kim đưa nhanh thoăn thoắt mềm mại những mũi khâu thẳng đều từ vòng trong ra vòng ngoài. Khi chiếc nón được khâu xong, người thợ hơ bằng hơi diêm làm cho màu nón trở nên trắng muốt và giúp nón không mốc. Đặc biệt, những chiếc nón cầu kì hơn sẽ được trang trí vào lòng nón những họa tiết hoa lá bằng giấy sắc màu hoặc chỉ khâu nhiều vòng giăng mắc ở hai điểm đối diện để buộc quai nón.

Công đoạn tạo ra một chiếc nón hoàn chỉnh không khó nhưng đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo (ảnh st)

Phân loại nón tại làng Chuông

Ngoài những kiểu mẫu truyền thống, đã có thêm nhiều kiểu dáng khác như quai thao, nón chóp dứa, nón tơi, nón Lâm Xung, nón Thái-lan, nón Hàn Quốc... Nón làng Chuông cũng vinh dự được tham gia vào nhiều sự kiện lớn của đất nước như APEC, SEA Games và các hội chợ quốc tế khác.

Để phù hợp hơn với thời đại, nón lá cũng có đa chủng loại nhằm phục vụ được thị hiếu người sử dụng (ảnh st)

Nét đẹp nhân văn nón lá làng Chuông

Ngày nay, các bậc cao niên ở làng Chuông vẫn luôn chú tâm truyền dạy nghề làm nón cho con cháu. Du khách có thể bắt gặp ở chợ nón hình ảnh những cô bé vừa phụ giúp mẹ bán nón vừa học cách khâu nón. Mỗi chiếc nón đong đầy tình cảm, đam mê của nhiều thế hệ dày công gìn giữ nghề của cha ông để lại.

Chỉ là một chiếc nón rất "thường" nhưng trong đó chứa rất nhiều ý nghĩa với con người đất Việt, đặc biệt là người phụ nữ (ảnh st)

Chiếc nón lá từ bao đời nay đã gần gũi, quen thuộc đối với người phụ nữ Việt Nam, chẳng hề phân biệt giàu - nghèo, hèn - sang, từ người nông dân đến các thiếu nữ nơi đô thị. Trải qua thời gian và đổi thay của đời sống, nhưng những chiếc nón vẫn theo các bà, các mẹ, các chị hằng ngày không chỉ che mưa, che nắng mà còn tạo nên cái "duyên" rất đặc sắc, trở thành nét văn hóa của dân tộc Việt, làm ngỡ ngàng bao du khách nước ngoài..

=> XEM THÊM: ĐÈN LỒNG – NÉT ĐẸP VĂN HOÁ PHỐ CỔ HỘI AN

Để biết thêm nhiều thông tin hữu ích về những vấn đề liên quan đến văn hoá, đời sống, ẩm thực hoặc du lịch, mời độc giả ghé thăm Fanpage HỒ VĂN - VĂN MIẾU để hiểu rõ hơn!